Allochtone jongeren met een lichte verstandelijke beperking: Meer aandacht is nodig

Door: Diane Bulsink en Marjan de Gruijter
De complexiteit van onze maatschappij neemt toe en er worden steeds hogere eisen gesteld aan burgerschap. Dit laatste zien we ook terug bij het beleid van de overheid. Zo staat binnen de Wmo actief burgerschap centraal.

Voor een grote groep mensen is het voeren van eigen regie echter niet of nauwelijks mogelijk. Onder deze groep vallen veel mensen met een lichte verstandelijke beperking (LVB). We willen dan ook extra aandacht voor deze groep vragen: Gemeenten, let op dat deze groep niet buiten de boot valt!

Onderzoek naar allochtone jongeren met een LVB

Het Verwey-Jonker Instituut deed voor Best Buddies Nederland een onderzoek naar allochtone jongeren met een lichte verstandelijke beperking. Hierdoor hebben we veel kennis opgedaan over de leefsituatie van deze jongeren. Uit het onderzoek blijkt dat allochtone jongeren met een lichte verstandelijke beperking met allerlei problemen kampen.

Allerlei problemen

We zien deze groep dan ook veel terug binnen de verschillende gemeentelijke domeinen, zoals de WSW, Jeugdzorg, de zorg voor multiprobleem gezinnen en dak- en thuisloze jongeren. Ook wordt steeds vaker aangenomen dat een deel van de jongeren van Turkse en Marokkaanse afkomst die in de grote steden problemen geven, verstandelijke beperkingen hebben. Deze beperkingen worden door ouders en de omgeving vaak niet ‘gezien’, waardoor ook ondersteuning of behandeling uitblijft (Wieberdink, 2010). Jongeren met een lichte verstandelijke beperking zijn vanwege deze beperking extra kwetsbaar en vaak spelen er op allerlei terreinen problemen.

Verborgen in andere doelgroepen

Er is op dit gebied weinig onderzoek gedaan, maar gelukkig zijn er wel ervaringsdeskundigen en experts die zicht op dit vraagstuk hebben. Tijdens het onderzoek hebben we gesproken met experts van de praktijkschool, uit de zorg, belangenbehartigers van mensen met een beperking en Turkse en Marokkaanse zelforganisaties. Zij zien dat veel van de allochtone jongeren met een licht verstandelijke beperking op alle fronten uitvallen, op het gebied van onderwijs, werk en sociaal.

Ook vertellen de experts dat jongeren met een licht verstandelijke beperking vaak terechtkomen in (licht) criminele circuits: meiden worden slachtoffer van loverboys en jongens hangen op straat en komen in aanraking met criminaliteit. Kortom, deze jongeren maken deel uit van verschillende doelgroepen als vroegtijdige schoolverlaters, hangjongeren, slachtoffers van loverboys en criminele jongeren.

Ondersteuning nodig

De geraadpleegde experts geven verder aan dat allochtone jongeren met een LVB vaak te maken hebben met een ‘dubbele handicap’: ze leven vaak in een ongunstige sociaal economische positie en het gezin is vaak onbekend met de manier waarop de hulp in Nederland geregeld is. Door deze kenmerken hebben jongeren met een lichte verstandelijke beperking het nog extra moeilijk: ze zijn afhankelijk van hun ouders die zelf ook moeilijkheden ervaren.

Een geraadpleegde expert zegt hierover: In het nieuwe beleid staat de eigen kracht centraal. Het is goed om uit te gaan van eigen kracht, maar je moet er ook oog voor hebben dat sommige gezinnen wel degelijk ondersteuning nodig hebben. Verder komt het voor dat er een taboe rust op verstandelijke beperkingen. Dit belet ouders om erover te praten of om hulp te zoeken.

Jongeren worden slecht bereikt

Ondersteuning voor jongeren met een licht verstandelijke beperking en hun ouders is belangrijk, stellen de experts. Het aanbod van deze hulp is echter zeer beperkt en Turkse en Marokkaanse jongeren met een LVB worden slecht bereikt zo blijkt uit het onderzoek. Maatjesprojecten, waarbij leeftijdsgenoten zonder beperking deze jongeren begeleiden, werven vaak in zorginstellingen. Terwijl deze jongeren hier nauwelijks wonen. En ook omdat de LVB vaak niet wordt herkend, zijn jongeren hierop moeilijk aan te spreken, blijkt uit het onderzoek. Kortom, extra aandacht vanuit gemeenten is nodig om er voor te zorgen dat deze groep voldoende ondersteuning krijgt.

Hoe deze jongeren te bereiken?

In het onderzoeksrapport geven we een aantal tips voor hoe welzijnsorganisaties met maatjesprojecten allochtone jongeren met een LVB beter kunnen bereiken en ondersteunen. Hieronder vindt u de tips die ook voor gemeenten relevant zijn.

1. Zoek de jongeren met LVB via het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs
2. Werk samen met professionals en vrijwilligers die ervaring hebben met allochtone gezinnen
3. Denk goed na over de communicatie: door de LVB te noemen, voelt deze groep zich niet aangesproken. Vertel eerder wat het de jongere kan opleveren.
4. Betrek ouders, want zij hebben ook vragen en behoeften, ook omdat zij de beperking van hun kind nog niet (h)erkennen.
5. Werk met rolmodellen uit de eigen gemeenschap: voorbeelden uit de Turkse en Marokkaanse gemeenschap.
6. Promoot het project ook door filmpjes in de eigen taal. Het gebruik van beeld zorgt ervoor dat mensen zich er een betere voorstelling van kunnen maken en ook analfabeten kunnen zo ook je project begrijpen.
7. Werk samen met bruggenbouwers uit de samenleving, maar houd er wel rekening mee dat er regelmatig een beroep op hen wordt gedaan. Zij worden soms overbelast. Behandel hen als deskundigen die mogelijk niet altijd op vrijwillige basis advies kunnen geven.