Nieuw instrument helpt leerkrachten bij signalering LVB
Screening op een LVB met de SAF
Als een kind functioneert op het niveau van een licht verstandelijke beperking (LVB) is het belangrijk om dit zo vroeg mogelijk te signaleren, zodat tijdig de juiste hulp geboden kan worden en emotionele problemen en gedragsproblemen zoveel mogelijk kunnen worden voorkomen.
Hiervoor is nu de Schaal Adaptief Functioneren (SAF) beschikbaar. Dit is een screeningsinstrument dat gebruikt kan worden door leerkrachten in het basisonderwijs. De SAF werd in de afgelopen jaren ontwikkeld door de Universiteit van Amsterdam, in opdracht van de GGD Amsterdam en in samenwerking met het Landelijk Kenniscentrum LVB en het Nederlands Jeugdinstituut.
Het instrument borduurt voort op het eerder door het Nederlands Jeugdinstituut (in samenwerking met het Landelijk Kenniscentrum LVB) ontwikkelde Beoordelingsinstrument Sociaal Aanpassingsvermogen (BSA) dat is bedoeld voor hulpverleners. De SAF is het vervolg hierop en dient als screeningsinstrument voor gebruik voor leerlingen in groep 5-8 in het basisonderwijs. Onderzoek bevestigt de betrouwbaarheid en validiteit van dit instrument.
Verklarend onderzoek met de VALT
Als een leerling een lage score behaalt op de SAF, duidt dit op een risico voor het functioneren op het niveau van een LVB. Het is dan belangrijk om nader onderzoek te doen naar waarom een leerling op dat niveau functioneert. Is er sprake van een algemene (gegeneraliseerde) achterstand of zijn er specifieke factoren die deze achterstand kunnen verklaren, zoals een verminderd concentratievermogen/aandacht of problemen met het verwerken van informatie.
Zicht op dergelijke verklaringen kan aanwijzingen geven voor gerichte stimulering van die gebieden waarop de leerling achterblijft. Voor dit verklarende onderzoek is de Verkorte Adaptief Leervermogen Test (VALT) ontwikkeld. De VALT is een verzamelnaam voor 12 subtesten van drie intelligentietests die deze specifieke factoren in kaart brengen.
Handreiking Signalering van kinderen die functioneren op het niveau van een LVB
Het Landelijk Kenniscentrum LVB heeft een handreiking uitgegeven over de hierboven genoemde instrumenten SAF en VALT, maar ook de BSA wordt kort toegelicht. De nadruk in deze handreiking ligt op het praktisch gebruik van deze instrumenten door leerkrachten, interne begeleiders en orthopedagogen en psychologen die werkzaam zijn in de dagelijkse praktijk van het onderwijs. De instrumenten zelf en de afnameprocedure zijn daarom uitgebreid beschreven.
Deze handreiking is tot stand gekomen op basis van reeds genoemd onderzoek door de Universiteit van Amsterdam, op initiatief van de GGD Amsterdam. Het Landelijk Kenniscentrum KVB beschouwt dit als een geslaagde ‘eerste proeve van’, maar hier zal verder onderzoek en doorontwikkeling op moeten volgen. Daar zullen deskundigen vanuit het onderwijs nauw bij betrokken worden.
Meer weten
De handreiking Signaleren van kinderen die functioneren op het niveau van een LVB in het basisonderwijs is te downloaden via de website van het Landelijk Kenniscentrum LVB.
Het rapport over de ontwikkeling en validering van SAF kunt u downloaden via de website van de Universiteit van Amsterdam.
De Schaal Adaptief Functioneren (SAF) kunt u, na beantwoording van een aantal vragen, kosteloos downloaden via de website van de Universiteit van Amsterdam.